۱-  دقت کنید چه چیز خاصی تمرکز شما را به خود اختصاص داده است و نقطه ضعف شما برای متمرکز بودن چیست.

فاکتورهای زیادی هستند که شما شاید به آن توجه نکرده باشید و به مقدار زیادی فکر شما را مشغول کرده‌اند. بسیاری از مردم امروزی وابستگی زیادی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی دارند. شاید شما سر کلاس درس هستید و اینترنت گوشی خود را خاموش کرده‌اید اما باید بدانید اگر به چک کردن ایمیل و تماس تلفنی و پیام‌های شبکه اجتماعی عادت کرده‌باشید نخواهید توانست به درستی در زمانی که باید، به کار دیگری مشغول باشید!  

خواب ناکافی، تغذیه بهم‌ریخته و نامناسب و همچنین فعالیت اندک ورزشی می‌تواند نقطه ضعف شما برای تمرکز بهتر باشد. پژوهشی در دانشگاه هاروارد نشان‌دهنده رابطه مستقیم و بسیار قوی میان تحرک و تمرکز بوده است.  این عدم نظم در  تقویت جسمی باعث می‌شود بدن شما انرژی زیادی را برای بازسازی خود هدر دهد.  پس در خصوص تحرک کافی و تغذیه مناسب جدی باشید! 

۲- فعالیت روزانه خود را برنامه ریزی کنید و اولویت‌های خود را مشخص کنید. 

اگر برنامه روزانه داشته باشید و بر طبق آن عمل کنید ذهن شما با آسودگی و امنیت بیشتری بر کار در پیش‌ رو تمرکز می‌کند. سعی کنید لیستی از فعالیت‌های مختلف روزانه داشته باشید و به ترتیب اولویت و اهمیت آن را مرتب‌سازی کنید. البته نه برای همه اشخاص، اما در حالت کلی این نیز مفید خواهد بود که شما زمان انجام فعالیت‌های روزانه را در طی روز مشخص کنید. 

۳- از تنش و استرس جلوگیری کنید. 

وقتی شما از انجام چند کار به طور همزمان جلوگیری کنید و نیز هیجان و احساس خود را محدود به فعالیت پیش‌روی خود کنید به طرز محسوسی به مرور توانایی تمرکز بیشتری در خود احساس می‌کنید.  این استرس و تنش در حین انجام فعالیت می‌تواند ریشه در خیلی از موارد داشته باشد. به طور مثال روشن بودن اینترنت چندین کنسول چند رسانه‌ای مثل موبایل و تلویزیون و ... یا روشن بودن همیشگی تلویزیون در خیلی از منازل!  شاید آنچه که شما از متمرکز بودن خود، انتظار داشته باشید آن باشد که در میان انبوهی از سر و صداها بتوانید با دقت و قدرت تمام بر روی چیز خاص و یا فعالیت بسیار مشخصی تمرکز کنید: اما باید بدانید برای رسیدن به چنین جایگاهی باید از تمرینات ساده‌تری شروع کنید و ذهن خود را به متمرکز بودن "عادت" دهید.

4- استراحت‌های کوتاه را در لابلای فعالیت‌های روزانه خود بگنجانید. 

نکته‌ای در اینجا هست که توضیحش ضروری به نظر می‌رسد. فرض کنید شما به طور پیوسته چند ساعت متوالی به انجام کاری مشغول شدید و بر طبق لیست، یکی پس از دیگری در عین افزایش انگیزه و روحیه برای اتمام یک کار به سراغ کار بعدی می‌روید. این خوب است که شما چرخه انرژی خود را برای فعالیت حفظ کنید اما بدیهتا در پایان ساعت سوم و چهارم توانایی و قدرت تمرکز ساعت اول را ندارید. مغز هم همانند سایر اعضای بدن همانطور که نیاز به تغذیه و تمرین دارد تا قدرت‌مندتر شود؛ نیاز به استراحت‌های کوتاه هم دارد! اگر ذهن خود را به کاری بی‌انگیزه و فرسایشی همانند نوع فعالیتی که از ساعت دوم و سوم به بعد دارید! عادت دهید؛ پس از مدتی دیگر در همان ساعت نخست نیز  مغزتان همان کار فرسایشی و با روال آهسته را آغاز خواهد کرد!  سعی کنید بازه‌های کاری و فعالیت خود را کوتاه کنید تا همیشه بیشترین سطح انرژی را داشته باشید و از کار خسته نشوید! سعی کنید همواره با تمام توان خود تمرکز کنید و  انرژی زیادی بگذارید تا ذهن شما به چنین فعالیتی عادت کند. به مرور که توان خود برای تمرکز و کار زیاد را افزایش دادید خواهید دید که می‌توانید برای طولانی مدت با انرژی و تمرکز زیاد بر روی کاری تمرکز داشته باشید!

۵- سعی کنید خواب مستمر و منظمی داشته باشید. 

اگر هر شب ساعت ۱۰ به بستر می‌روید سعی کنید همانطور بماند. سعی کنید خواب خود را در اولویت نخست استراحت و تفریح خود قرار دهید؛ همیشه روتین بخوابید. یادتان باشد اگر تنها یک شب را نخوابید باید حدود یک هفته به موقع و دقیق استراحت کنید تا بتوانید این کم خوابی شب را جبران کنید و انرژی و تمرکز خود را بدست آورید. تاثیر کم‌خوابی بر روی فکر و مغز بیشتر از تاثیر آن بر روی جسم است. 

۶- تمرین کنید. 

اینطور در نظر بگیرید که می‌خواهید یک عضله از بدنتان را تمرین دهید. باید به مرور آن را قوی و قوی‌تر کنید. سعی کنید بنویسید و وقایع روزانه را یادداشت کنید و یا از احساس درمانی استفاده کنید. بدیهتا در مراحل نخست باید سعی کنید تنها بر روی یک چیز تمرکز کنید و به مرور خواهید دید که می‌توانید همزمان بر روی چیزهای مختلف تمرکز کنید. اما آنچه در خصوص تمرین باید بدان توجه داشته باشید این است که این تمرین "ابدی" است. یعنی شما تا آخر عمر باید در مسیر خودسازی و تقویت بسیاری از توانمندی‌های خود بپردازید. فردی که ۳۰ سال تمرین می‌کند تا غذای خود را آهسته بخورد و هر روز ورزش کند و همچنین خواب مناسب و تغذیه کافی داشته باشد را نمی‌توان با کسی که ۲۰ سال تمرین کرده است مقایسه کرد. بیشتر نوابغ چون داوینچی و نیوتن در سنین بالا توانسته‌اند نبوغ خود را به جهانیان ارائه دهند و این چیزی جز اثبات این مدعا نیست که تمرین کردن برای تمرکز چیزی است که باید در تمام عمر خود آن را به همراه داشته باشید.  

۷- انجام مدیتیشن! 

پیش از آنکه در خصوص راه و روش مدیتیشن صحبت کنیم لازم است چند نکته را یادآوری کنیم. نخست آنکه هزاران سال است که بشر برای رسیدن به تمرکز و افزایش "خودآگاهی" تمریناتی را ابداع کرده است. ادیان ابراهیمی نیز چون "خودشناسی" و "هستی‌شناسی" را در زمره اهداف خود انتخاب کرده‌اند همواره نوعی از عبادت را برگزیده‌اند و یکی از فوائد اساسی عبادت را  تحت عنوان "مراقبه"، رسیدن به خوداگاهی و آرامش ذکر کرده‌اند.  نکته دیگر این است که ما در اینجا تنها یک مدل از مدیتیشن را به عنوان مثال ذکر می‌کنیم و باید بدانید هر نوع آرامش‌جویی ممکن است به شما کمک کند و این تنها یک مثال برای توصیف  اهمیت مدیتیشن می‌باشد.  نکته دیگر آن است که مدیتیشن یک نوع تمرین است برای آماده سازی ذهن و تنها زمانی شما را به نتیجه خواهد رسانید که سایر مقدمات همچون تغذیه و ورزش و .... را رعایت کرده باشید.  

برای انجام مدیتیشن نخست جای ساکتی را بیابید که هوای خوب و مناسب داشته؛ به مقدر کافی خود را تغذیه کرده‌باشید تا احساسی گرسنگی و سیری بیش از حد نداشته باشید. دقت کنید به هنگام تمرکز سعی کنید تنها بر روی یک چیز فکر کنید که این چیز می‌تواند در مرتبه نخست صدای تنفس شما باشد. برای روزهای نخست سعی کنید از مدت زمان کمتری آغاز کنید. به طور مثال سعی کنید در سکوت و خلوت خود بنشینید و سعی کنید هربار ۱۰ الی ۱۵ دقیقه مدیتیشن کنید. سعی کنید در هر مرتبه تنها اندکی از مرتبه قبلی عمیق و با دقت بیشتری این کار را انجام دهید.  در نهایت آنکه به طور مختصر روش اصلی مدیتیشن به شرح زیر است: 

- با توجه به شرایط مکانی که ذکر شد با لباسی ساده و راحت در جایی که احساس آرامش دارید بر روی دو زانو بنشینید به طوری که کمر خود را صاف نگاه داشته‌اید. چشمان خود را ببندید. برای رسیدن به نتیجه زود و البته بهتر می‌بایست که انگیزه زیادی داشته باشید. سعی کنید فکر خود را از اختلالات و تنش‌ها دور کنید و همه چیز را رها کنید. سعی کنید به جریان خون در حال گردش در بدنتان توجه کنید. اگر به ناگاه قصد داشتید چشمان خود را باز کنید سعی کنید به یک جسم که به نظرتان زیباست فکر کنید تا با چشمان بسته پلک‌هایتان نلرزد.

- نفس عمیق بکشید و سعی کنید خود را در صدای تنفس خود غرق کنید. سعی کنید تنفس شما با ریتم باشد و به طور مساوی و روان صورت گیرد. سخت نگیرید اما برای دفعات اول سعی کنید به این موضوع دقت کنید که نفس عمیق و صحیح با میزان دم و باز‌دم مناسب و نیز مدت زمان کافی برای حبس کردن هوا در سینه، بسیار در به آرامش رسیدن  در مدیتیشن مهم است. 

- حال اجازه دهید که افکار مزاحم و احساسات منفی بیایند و شما آنها را تنها نظاره گر باشید و در مقابل آنها ایستادگی نکنید و اجازه دهید احساسات و افکارتان جریان داشته باشند و بروند! در این جریان شما می‌توانید به استراحت بپردازید. پس از مدتی این کار آسان خواهد شد پس نگران نباشید. 

- اگر در دفعات اول تمرکز و سکوت خود را نمی‌توانید حفظ کنید اصلا نگران نباشید چراکه این امر بسیار طبیعی است. سعی کنید این کار را به طور پیوسته انجام دهید تا به آن عادت کنید و به مررو توانایی خود را در این امر بهتر کنید.